Programma werkgroep Architectuur 2020
11 februari 2020 (Verplaatst van 12 februari) Technische avond architectuurfotografie
Op welke dingen moet je letten bij architectuurfotografie?
Notities:
PowerPoint presentatie van die avond als PDF (De PowerPoint presentatie, met animaties, staat ergens op de laptop):
Architectuur Techniekavond 2020-compressed- Architectuur Techniekavond 2020-compressed
Onderstaand enkele artikelen uit ZOOM.NL en Wikipedia:
Onderwerpen uit artikel “Architectuur fotografie” (Sub-titel: Waterpas in het juiste licht) in ZOOM.NL maart 2020:
Wordt veel al als een technisch genre gezien; contrasten, perspectivische vertekening en scherpte.
Een kwestie van goed kijken, neem de tijd (Google Maps, buiten en binnen rond kijken alvorens te gaan fotograferen). Maak snapshots met smartphone; verschillend perspectief, ongewone standpunten. Belang van licht (Orientatie van gebouw (Draaiing van de zon)).
Groothoek objectief (14, 15 of 16 mm), hiermee kun je van dichtbij alles op het beeld krijgen. Werk met statief, dit geeft je tijd voor aanpassingen/diverse opnames.
Neem zoveel mogelijk foto’s met camera waterpas. Rechtzetten met Photoshop: neem ruimte 20% in het beeld om dit te kunnen (Rechtrekken en croppen). Alternatief is een duur tilt-shift objectief.
HDR opname voor grote contracten (Licht, schaduwen).
Polaroidfilter tegen spiegelingen/reflecties en voor meer verzadiging.
Grijsfilter voor verlengen van sluitertijden (Mensen doen verdwijnen (op vliegvelden en stations)).
ZOOM.NL De 10 belangrijkste architectuurfotografie tips voor beginners (Marcia de Keijzer 2 maart 2018)
Met architectuurfotografie probeer je altijd het gebouw zo mooi mogelijk te laten zien. Deze 10 tips laten je te weten hoe!
Voorbereiding
Architectuurfotografie heeft veel overeenkomsten met portret- en landschapsfotografie. Je portretteert in feite de gebouwen en legt hun karakter bloot of je toont het gebouw in z’n bredere context. Een sterke compositie, een doordacht perspectief en een weloverwogen belichting zijn belangrijk om je foto’s goed uit de verf te laten komen. Dit vereist vooronderzoek, kennis en inzet. Bereid je daarom altijd goed voor en weet vooraf welke gebouwen je wilt vastleggen.
Beste tijd
De beste fotomomenten zijn aan het begin en einde van de dag. De oranjerode kleur van het vroege en late zonlicht geven zelfs het meest koude en strakke gebouw een warme uitstraling. Vroeg en laat op de dag is het licht bovendien zacht. Oftewel: het contrast tussen door de zon beschenen gedeelten van het gebouw en de schaduwen is veel kleiner dan midden op de dag. En dat levert minder uitgebeten hooglichten of schaduwen zonder tekening op. Ook ná zonsondergang kun je nog aansprekende foto’s maken. Tot een uur na zonsondergang zit er opvallend veel kleur in de lucht. Van geel, oranje en rood verandert de lucht langzaam in een prachtig kobaltblauw voor het zwart wordt. Het blauw van het schemerlicht is fantastisch te combineren met het geel van straatverlichting en de spetterende kleuren van neonreclames.
Apparatuur
Je neemt natuurlijk een camera mee op je shoot. Stel de fotokwaliteit van je camera in op maximaal. Hoe groter je foto’s, des te meer detail ze kunnen bevatten. Bovendien kun je uit grote foto’s vaak nog stukken wegsnijden of details croppen. Foto’s wissen tijdens je shoot is af te raden, omdat het lcd-schermpje op je camera te klein is om de foto’s goed te beoordelen. Neem ten slotte altijd een driepootstatief mee. Een statief dwingt je namelijk om langzamer te werken en minder snapshots te maken. Je moet je statief met camera zorgvuldig opstellen en daardoor neem je gas terug en ga je beter kijken. Uiteraard kun je vanaf statief met veel langere sluitertijden werken en dat geeft je meer creatieve mogelijkheden en scherpere foto’s. Een statief is dus net zo belangrijk als een camera. Naast je camera en statief zit er een groothoekobjectief in je tas. Een objectief dat het beeld ‘breed trekt’, hoort bij je standaarduitrusting. Denk aan een brandpuntsafstand van 15 tot 24 mm op de meeste digitale camera’s. Met een groothoek kun je hoge gebouwen volledig op de foto zetten en in krappe ruimtes werken. Wissel je overzichtsfoto’s af met detailfoto’s die je met je een teleobjectief maakt (70 tot 200 mm). Teleobjectieven zijn uitermate geschikt om patronen, lijnen en vormen te accentueren.
Filters
In tegenstelling tot een zwaar statief wegen filters bijna niks. Die neem je dus gemakkelijk mee, waardoor je foto’s al snel een professionele uitstraling krijgen. Meest gebruikt bij exterieurarchitectuur is het polarisatiefilter. Draai het in een bepaalde hoek voor je objectief en je kunt lichtreflecties makkelijk wegfilteren. Bij water- en ruitreflecties zie je dit het duidelijkst terug, maar ook bladeren aan een boom of reflectie van water worden keurig weggewerkt. Door de reflectievermindering krijg je ook veel meer kleur in je foto’s.
Neutral density filters, ook wel grijsfilters genoemd, werken als zonnebril voor je objectief. Je kunt bij aanschaf kiezen hoeveel stops licht het filter tegenhoudt: 1, 2, 3, 5, 10 of zelfs 16 stops. Meest gebruikt is de 10-stops. Als je sluitertijd zonder filter 1/30 is, ga je met het filter erop ineens naar 30 seconden.
Wat kun je daarmee? Met dertig seconden (of nog veel langer) worden bewegende onderwerpen wazig. Wolken bewegen in beeld, water krijgt een soort zijdeachtige vervaging. Het zorgt voor cleane, trendy architectuurfoto’s.
Waterpas
Het lijnenspel is een van de belangrijke gereedschappen van de architectuurfotograaf. Belangrijke keus daarbij: zet ik mijn camera waterpas of niet? Je camera waterpas zetten heeft grote voordelen. Je mag ervan uitgaan dat alle gebouwen (behalve een enkele toren in Italië) waterpas gebouwd zijn. Als je camera ook waterpas staat, lopen alle lijnen dus recht. En dat ziet er direct strak uit.
Het is niet altijd mogelijk om je camera waterpas te zetten en toch alles in beeld te hebben. Veel gebouwen zijn hoger dan de statiefhoogte. Om in dat geval alles in beeld te krijgen, ben je gedwongen de camera naar boven te kantelen. Deze perspectiefvertekening kan heel mooi werken. Vooral als je het extreem doet, bij hoge wolkenkrabbers bijvoorbeeld, werkt het indrukwekkend.
Een klein stukje omhoog fotograferen ziet er vaak uit als een willekeurig gemaakt kiekje. Er is een speciale lens bedacht om dit probleem te verhelpen. Met een ’tilt shift’-objectief kun je de camera omhoog richten en daarna je lens aan de voorkant weer waterpas terugdraaien. Zo heb je een onvertekend beeld, ondanks dat je camera niet waterpas staat. Nadeel is de speciale – dure – lens, die je weinig gebruikt. Je kunt het effect ook opheffen door in de nabewerking de vertekening te verwijderen, waarbij je dan vaak wel een deel van je kader moet inleveren.
Perspectief en compositie
Perspectief is een manier om de diepte (die je in de werkelijkheid ziet) weer te geven in een plat vlak. Dat doe je met lijnen, patronen en vormen. Het best zie je dit effect door onder een hoge flat of toren te gaan staan en naar boven te kijken. Het gebouw lijkt ineens te verdwijnen in de hemel. Door gebouwen vanuit diverse hoeken te fotograferen kun je spelen met het perspectief en letterlijk telkens een andere kijk op het gebouw geven. Van onderen gefotografeerd met een groothoek lijkt de Dom van Utrecht nog hoger, imposanter en dreigender. Van bovenaf naar beneden gefotografeerd suggereer je ook hoogte, maar dan in omgekeerde richting (alles wordt namelijk klein). Door details van de Dom vast te leggen, laat je zien dat het gebouw bestaat uit een complexe serie lijnen, patronen en vlakken. Doorkijkjes geven een gevoel van diepte en intimiteit.
Door met perspectief te spelen kom je al snel uit bij compositie: het ordenen van de beeldelementen in je foto, zodat er boeiende beelden ontstaan. Tijdens je shoot ben je feitelijk constant aan het zoeken naar de beste compositie. Loop rond het gebouw, zoek naar interessante beelden en zoek de beste hoek. Je zult zien dat ‘recht van voren’ vaak niet werkt. Het levert fantasieloze beelden zonder impact op. Door vanuit een hoek te fotograferen suggereer je diepte en een sterker perspectief. Wissel dus vaak van standpunt en beeldhoek en bekijk welk effect dit heeft op je foto’s. Gebouwen staan meestal niet geïsoleerd, maar maken deel uit van een architectonisch geheel. Een plein, een straat of een wijk. Fotografeer het gebouw daarom niet alleen vrijstaand, maar betrek ook de omgeving in je foto’s. Hierdoor laat je zien wat de functie is van het gebouw, wie er werken, wonen of gebruik van maken en wat de bedoeling van de architect met het gebouw is.
Techniek
Er gebeurt veel in een gemiddelde architectuurfoto. Dat zorgt voor nogal wat technische uitdaging. Allereerst heb je – vooral met groothoek – elementen dichtbij en veraf, die je allebei scherp wilt hebben. Het is handig om hiervoor een klein diafragma (groot getal) in te stellen. F 11 of F 16 is een mooi streven. Hierdoor loopt de scherptediepte door van dichtbij tot oneindig. Een klein diafragma kun je zonder problemen gebruiken, omdat er geen bewegende objecten in beeld staan en je sluitertijd dus lekker lang kan zijn. Secondenlang belichten is geen enkel probleem. De iso kan dan ook laag blijven, iso 100 levert veel dynamisch bereik en amper ruis op. Met deze instellingen is het wel zaak goed steady te werken. Dit kun je – naast een statief – doen door met een draadontspanner te werken. Zo zit je niet aan de camera zelf tijdens de opname. Heb je geen draadontspanner? Stel de camera dan in op de zelfontspanner van tien seconden, zodat je zeker weet dat er geen beweging door jouw toedoen in de foto terechtkomt.
Hdr
Een veel voorkomend probleem, met name in een interieur, is het grote dynamisch bereik. De zon schijnt door de ramen, kaarslicht en spotjes zorgen voor onoverbrugbare contrasten voor de camera. Althans in een enkele opname.
Als je meerdere belichtingen van hetzelfde onderwerp maakt, grijp je het hele dynamische bereik. Achteraf kun je dan deze beelden combineren tot een hdr-beeld (high dynamic range). Hoeveel beelden je maakt, is afhankelijk van het onderwerp. Soms zijn drie opnames met twee stops verschil genoeg. Als je op safe wilt spelen, maak je negen opnames met één stop verschil. Zo heb je in 99% van de gevallen genoeg speelruimte. Als je achteraf met minder opnames toe kunt, pik je die er gewoon uit. Better safe than sorry…
Nabewerking
Als je met een groothoek werkt dan is het een vervelende bijkomstigheid dat rechte lijnen krom worden weergeven. Je krijgt die hoge flat dus wel helemaal in beeld, maar de verticale muren lopen rond. Hiervoor is een speciaal gereedschap in Photoshop: Filter-Lenscorrectie. Je selecteert je eigen objectief, waarna de tool vervorming corrigeert. Met de optie Verticaal perspectief kun je vallende lijnen corrigeren tot dat ze weer recht staan.
Vervorming is redelijk simpel te verhelpen in Photoshop of Lightroom. Wil je nog meer mogelijkheden? Gebruik dan een gespecialiseerd pakket als PTLens, DXO Optics Pro of DXO Viewpoint. Een alternatief is een tilt-shiftobjectief. Daarmee corrigeer je het perspectief en de vertekening zodat het gebouw op wonderbaarlijke wijze toch recht op je foto komt. De objectieven zijn echter erg duur en erg specialistisch. Als je net begint, is vertekening corrigeren in Photoshop een stuk goedkoper.
Conclusie
Ten slotte: laat je niet afschrikken door alle regeltjes, tips en informatie. Ga gewoon aan de slag! Oefen én experimenteer zoveel als je kunt en wees kritisch op je resultaten. Probeer de volgende keer altijd je vorige resultaten te overtreffen. Veel succes!
Wiki – Architectuurfotografie (1) – Wiki – Architectuurfotografie (1)
ZOOM.NL Maart 2020 – Architectuurfotografie – ZOOM.NL Maart 2020 – Architectuurfotografie