Modellen, methoden en benaderingen:
De 4 pijlers: Beschrijven (Wat), analyseren (Hoe), interpreteren (Betekenis (Bedoeling van de fotograaf)), waarderen (Tip-Top).
– Beschrijven: Wat. Objectief verwoorden wat feitelijk of de foto staat.
– Analyseren: Hoe. Welke fotografische beeldelementen (Beeldmiddelen)(13) zijn gebruikt.
– Interpreteren: Betekenis. Interpreteer de foto op basis van beschrijving en analyse. Invalshoeken: Onderwerp (Genre, thema), Boodschap, bedoeling (Informeren, uiten, kwaliteitsfoto, iets gedaan krijgen, aandacht, verduidelijken).
– Waarderen: Tip-Top. Invalshoeken: Realisme, Expressionisme, Instrumentalisme en Formalisme. Veel gebruikte criteria: Authenticiteit, (Originaliteit) en vakmanschap.
Eerste blik: Inhoud (Wat) < > Vorm (Hoe) | Genre (Benoemen) | Essentie | Meerdere interpretaties > Rijkere foto(‘s).
Bron: Boek Over foto’s gesproken, een inleiding (*) – Hans Brongers en Simon Ophof – Bond van Nederlandse Amateur Fotografen Verenigingen – ISBN: 9789075979572.
Foto-indeling van Barthes: Pose, trucage, objecten, het fotogenieke, esthetiek.
– De pose: Houding, lichaamsstand.
– De trucage: Je ziet meteen dat er sprake is van een trucage foto.
– De objecten: De ‘dingen’ die je in de foto ziet verklaren de foto.
– Het fotogenieke: De toepassing van typische fotografische technieken zoals scherp/onscherp.
– De esthetiek: De foto loopt over van schoonheid.
– De syntaxis: De betekenis wordt verteld door meerdere foto’s.
Bron: Cursus fotobespreken – Peter van Tuijl (2022 – 2023).
Foto-indeling van Terry Barrett “Waarom is de foto gemaakt”: Beschrijvende foto, verklarende foto, interpretatieve foto, ethisch waarderende foto, esthetisch waarderende foto.
– Beschrijvende foto: De fotograaf doet er niet toe (Pasfoto).
– Verklarende foto: De fotograaf doet er niet toe maar de ene fotograaf maakt er wel wat meer van als de andere (Foto bij Instructie).
– Interpretatieve foto: De fotograaf wil laten zien wat hij belangrijk vindt zonder meteen een waardeoordeel te geven.
– Ethisch waarderende foto: De fotograaf wil een statement maken.
– Esthetisch waarderende foto: De fotograaf wil de schoonheid (der ‘dingen’) laten zien.
“Zeggingskracht” van het beeld.
Bronnen: Boek Criticizing Photographs, an introduction to understanding images – Terry Barrett – Fifth edition (2012) – ISBN: 9780073526539.
Boek Criticizing Photographs (*) – Terry Barrett – McGraw-Hill Education (2011) – ISBN 10: 0073526533 ISBN 13: 9780073526539.
Invalshoeken – Klok van Lemagny: Realisme, expressionisme, instrumentalisme, formalisme.
Realisme: Wereld. De wereld is het uitgangspunt van de fotograaf. Ik maak het zoals het is. Klok van Lemagny 03:00 – 15:00 uur Wereld – uiterlijk – realiteit (Object – wereld).
Expressionisme: Fotograaf. De fotograaf schept zijn eigen wereld. Ik maak het naar mijn (binnen) wereld. Klok van Lemagny 09:00 – 21:00 uur Fotograaf – innerlijke expressie (Subject – ik).
Instrumentalisme: Doel. De fotograaf probeert met zijn foto’s een doel te bereiken. Ik maak het omdat ik een boodschap heb. Klok van Lemagny 12:00 – 24:00 uur Doel – middel (Inhoud – idee/concept).
Formalisme: Schoonheid – vorm. De fotograaf wil schoonheid of vorm laten zien. Ik maak het omdat ik het zo mooi vind. Klok van Lemagny 06:00 – 18:00 uur Vorm – esthetica – kunst (Abstractie – vorm).
Bron: Wikipedia (Fr.).
Genre: Welke beeldelementen zijn typisch van belang in een genre. Welke invalshoek?
Landschap: Kader, vaak open/lijnen en vlakken in de compositie/ruimte en perspectief/licht.
Portret: Textuur en huidweergave/toon/tijd/soort licht en lichtrichting/techniek zoals scherptediepte, scherpte en onscherpte.
Documentaire: Tijd/compositie in termen waar staat wat/toon en kleur. Beeldtaal (Welke beeldmiddelen zijn ingezet ?).
Stilleven: Compositie/ruimte en perspectief/licht/textuur/techniek.
Architectuur: Ruimte en perspectief/licht/toon en kleur/compositie/techniek o.a. objectief keuze. Herhaling en ritmiek.
Sport: Tijd/techniek.
Mode: Toon/kleur/licht/textuur/techniek.
Beeldtaal: Welke beeldmiddelen?
Bron: Cursus fotobespreken – Peter van Tuijl (2022 – 2023).
Foto doet me denken aan het werk van … :
Bron: Cursus fotobespreken – Peter van Tuijl (2022 – 2023).
Titel: (Ook tekst in het beeld)
Welke sturing? => Richting
Bron: Cursus fotobespreken – Peter van Tuijl (2022 – 2023).
“Opfris” cursus van Jan Nabuurs:
3 punten: Esthetiek, techniek en inhoud (Drie poten van een stoel/tafel).
Zelf hanteer ik (vooral als ik snel moet oordelen, bv bij jurering van een grote wedstrijd als de Bondsfotowedstrijd) ook een soort driehoek. Esthetiek, Techniek en Inhoud vormen de 3 ‘pootjes’ die een foto ‘dragen’. Als 1 van die 3 niet aanwezig is valt het ‘fototafeltje’ om. Het meest ‘stabiel’ is als het allemaal op hetzelfde niveau aanwezig is. En hoe hoger dat niveau hoe fijner.
Bron: “Opfris” cursus – Jan Nabuurs (2023).
3 E’s: Emotie, eenvoud en essentie.
Dat geldt ook voor de methode van de 3 E’s. Emotie, Eenvoud en Essentie.
Vaak zijn een of 2 van deze elementen in een foto herkenbaar. En als ze alle drie aanwezig zijn (in de grafiek het stukje met de ‘overlap’) dan kan je spreken van een goeie balans en een zekere ‘raakfactor’. Emotie hoeft niet altijd letterlijk te zijn. Een sfeer die je aanvoelt, de uitdrukking/houding van een dier (waarop je menselijk emotie projecteert) kan je ook als ‘emotie’ zien. Ook deze analyse-variant werkt niet altijd, maar kan een heerlijke afwisseling zijn met de ‘beeldelementen-methode’.
Bron: “Opfris” cursus – Jan Nabuurs (2023).
Types Carl Gustav Jung: Gestaltpsychologie Levellers <=> Sharpeners
Elk mens is anders. Carl Gustav Jung heeft dat in kaart gebracht in de persoonlijkheidstypes volgens bijgaand schema. Er zal wel niemand in een van die hoekpunten thuishoren, want ieder heeft wel ‘iets’ van alle 4, maar hoeveel dat is voor iedereen anders. Je zal altijd wel ergens wat meer naar een van die hoekpunten toe neigen. Het is goed je te realiseren dat dat invloed heeft op je manier van foto bespreken, maar ook op je manier van fotograferen en naar foto’s kijken. Vooral als fotografie persoonlijker wordt/is en een meer eigen fotografisch handschrift heeft. Dat komt door je persoonlijkheidskenmerken! Door hoe jij bent!
Bron: “Opfris” cursus – Jan Nabuurs (2023). Wikipedia.
Ontwikkelingsfasen van fotograaf:
Voeg afbeelding toe.
Bron: “Opfris” cursus – Jan Nabuurs (2023). Wikipedia.
Van de Waals driehoek: Vorm (Waarneembare), Functie (Wat is het doel van het kunstwerk?) en Inhoud (Betekenis – boodschap).
Foto’s (en alle andere kunstwerken) zijn altijd een samenwerking van vorm (dat wat je ziet), inhoud (thema/boodschap) en functie (wat wil de maker er mee). Deze 3 aspecten zijn altijd in meer of mindere mate aanwezig en de balans er tussen bepaalt of het een evenwichtig totaal is. Of, als dat niet zo is, dan is het ene of andere aspect dominant en je kan je afvragen of dat de bedoeling is (en waarom dan) of een tekortkoming.
Bron: Website.
Manders-Driehoek:
De “Manders-Driehoek” is een speciaal voor fotobesprekingen opgemaakt bord (en jullie hebben dat!). De hoekpunten (Esthetiek, Boodschap, Informeren) zijn wat uitgesplitst in ‘beeldelementen’ . (Compositie, Ritme, Kleur, etc). Het bord is bedoeld om met meerdere mensen samen ieder de 2 belangrijkste beeldelementen te benoemen en daar samen over te praten (want het zou toeval zijn als iedereen dezelfde keuzes maakt). Je kan de methode natuurlijk ook gewoon in je eentje toepassen door jouw bespreking te baseren op de beeldelementen die jij het belangrijkste vindt om te benoemen. Omdat ze ontbreken, of juist omdat ze zo goed ingezet zijn (afhankelijk van wat je met je bespreking wilt bewerkstelligen). Je kan vertellen hoe ze (al dan niet) bijdragen aan meer naar de binnenzijde van het bord benoemde aspecten en naar (in de centrale driehoek benoemde) tips en adviezen gaan zoeken.
Een andere woord voor ‘analyse’ is ‘ontleding’. We spreken vaak over Beeldtaal (en in de fotografie soms ook nog over ‘Beeldspraak’ (zoals het boek van Ton Hendriks). Door in een foto te zoeken naar de termen die je ook in taalgrammatica tegen komt, kan je die ook ‘ontleden’. Wat is het onderwerp, wat is de actie (gezegde), enzovoort. Niet elke term (meewerkend voorwerp) zal in een foto eenzelfde betekenis hebben als in taalgrammatica, maar in abstracte zin hanteerbaar. Nu valt me in dat je zelfs ‘beeldspraak’ kan herkennen als door een onderwerp in een foto eigenlijk iets anders ‘verteld’ wordt. Geen methode die altijd werkt (of door iedereen begrepen zal worden), maar als variant in je voorbereiding kan het je soms helpen.
Bron: Website.
Model van Tom Meerman:
Boek presentatie Tom Meerman – Fotos analyseren & bespreken – Boek presentatie Tom Meerman – Fotos analyseren & bespreken
Fotos analyseren en bespreken – Tom meerman (Lijstjes_bij_het_boek) – Fotos analyseren en bespreken – Tom meerman (Lijstjes_bij_het_boek)
Bronnen: Boek Focus op Fotografie: Foto’s analyseren en bespreken – Tom Meerman – Van Duuren Media Focus op Fotografie Serie (2021) – ISBN: 9789463562188.
Introductie – Tom Meerman (2023).
Model (Avond).
Model van Diana Bokje: Scheppingskracht, zeggingskracht en verbeeldingskracht
Diana Bokje hanteert in haar foto-analyses ook een driehoek. De hoekpunten zijn scheppingskracht (alle technische aspecten bij elkaar), zeggingskracht (zijn alle ten dienste staande beeldelementen wel/niet juist ingezet om de boodschap te versterken) en verbeeldingskracht (de boodschap/eigen inbreng/visie van de fotograaf). Ook bij deze benadering heeft elke foto wel wat van elke ‘hoekpunt’. En ook hier is een goede balans een pluspunt
Bronnen: Boek Focus op Fotografie: Van maken tot raken (*besteld/Ontvangen 20210928) – In vijftig stappen van idee naar fotoproject – Diana Bokje – Van Duuren Media Focus op Fotografie Serie (28 september 2021) – ISBN: 9789463562164.
“Opfris” cursus – Jan Nabuurs (2023).
Wikipedia.